Tablice

Tablice są bardzo specyficznym typem zmiennych – są to, najprościej mówiąc, zmienne zawierające w sobie uporządkowany zbiór zmiennych. Do zmiennych tych uzyskuje się dostęp przez liczbę w nawiasie kwadratowym podane bezpośrednio po nazwie zmiennej – tablicy. Liczba ta to tak zwany indeks – numer kolejny zmiennej w tablicy. Tak samo przypisuje się wartość do tablicy.

<?php

$tablica[0] = "Wpis numer 0";
$tablice[1] = "Wpis numer 1";
$tablica[2] = "Wpis numer 2";

echo $tablica[2]; // Wyświetlony zostanie napis "Wpis numer 2";

?>

            

Aby poprostu dodać kolejny wpis na końcu tabeli wystarczy przy przypisywaniu wartości nie wpisywać indeksu do nawiasów kwadratowych. Jeśli w ten sposób dodawane są wpisy do nowej tablicy, to pierwszy wpis ma indeks 0.

Indeks można też podawać ze zmiennej, z innej tablicy czy funkcji – z dowolnego wyrażenia zwracającego wartość.

<?php

$tab1[] = 1;
$tab1[] = 0;
$tab1[] = 3;
$tab1[] = 2;

$tab2[] = "Pierwszy";
$tab2[] = "Drugi";
$tab2[] = "Trzeci";
$tab2[] = "Czwarty";

echo $tab2[$tab1[2]];

?>

            

Elementem tablicy może być każdy typ zmiennej (z innymi tablicami i obiektami włącznie).

W PHP występuje też inny rodzaj tablic, tak zwane tablice asocjacyjne (zwane też czasem haszami – hash table). Są to tablice, w których zamiast indeksów liczbowych używa się identyfikatorów znakowych (kluczy):

<?php

$tablica["imie"] = "Jan";
$tablica["nazwisko"] = "Kowalski";
$tablica["adres"] = "Polna 1";

echo $tablica["imie"]." ".$tablica["nazwisko"].", ul. ".$tablica["adres"]."n";

?>

            

Bardzo często zachodzi potrzeba wykonania jakiejś operacji na wszystkich elementach tablicy. Sprawa jest prosta jeśli tablica jest zwykłą tablicą z indeksami liczbowymi i znamy ilość tych elementów:

<?php

$tbl[] = 1;
$tbl[] = 2;
$tbl[] = 3;
$tbl[] = 4;
$tbl[] = 5;

for( $x = 0; $x < 5; $x++ ) {   // Pętla wykona się 5 razy (0...4)
   
   echo $tbl[$x];

}

?>

            

Sprawa się trochę komplikuje jeśli nie znamy ilości elementów tablicy. Wtedy z pomocą przychodzi funkcja count( $nazwa_tablicy ). Zwraca ona ilość elementów w tablicy podanej jako parametr.

<?php

$tbl[] = 1;
$tbl[] = 2;
$tbl[] = 3;
$tbl[] = 4;
$tbl[] = 5;

for( $x = 0, $cnt = count($tbl); $x < $cnt; $x++ ){

   echo $tbl[$x];
   
}

?>

            

Jeszcze trudniej jest jeśli konieczne jest przejrzenie tablicy asocjacyjnej, ale i to da się załatwić. W tym przypadku należy skorzystać z funkcji list() i each(). Nie będę omawiał ich działania – jesli kogoś to interesuje, to odsyłam do manuala PHP. Przy przechodzeniu przez tablice asocjacyjne trzeba wykorzystać pętlę while.

<?php

$tablica["imie"] = "Jan";
$tablica["nazwisko"] = "Kowalski";
$tablica["adres"] = "Polna 1";

while( list($klucz, $wartosc) = each($tablica) )
   echo "$klucz => $wartosc<BR>";

?>

            

Jak widać, w każdej iteracji pętli mamy dostępne 2 zmienne, przyjmujące wartości kolejnych kluczy i wartości przypisanych tym kluczom.

PHP ofertuje cały zestaw funkcji służących do sortowania tablic. Są to:

• asort()
• arsort()
• ksort()
• rsort()
• sort()
• uasort()
• usort()
• uksort()

Większość funkcji (oprócz trzech ostatnich) przyjmuje jeden parametr: zmienną zawierającą tablicę do posortowania. Żadna z funkcji nie zwraca żadnego wyniku.

W trzech ostatnich funkcjach sortujących trzeba jako drugi parametr podać funkcję porównującą elementy tablicy. Jak definiuje się funkcje opisane jest w jednym z następnych rozdziałów. Funkcje takie pobierają 2 argumenty. Zwracane jest 0 jeśli argumenty są sobie równe, -1 jeśli pierwszy argument jest mniejszy od drugiego a 1 jeśli jest większy.

PHP umożliwia zamianę ciągów na tablice i odwrotnie. Zamiana ciągu na tablicę jest bardzo przydatna jeśli zachodzi potrzeba wyciągnięcie jakiegoś fragmentu danych z ciągu. Załóżmy że w odczytaliśmy z pliku z danymi (o odczycie z plików w jednym z kolejnych rozdziałów) linię z logu zapisanego przez licznik WWW: „12/11/2000;19:23:33;Netscape Navigator;192.168.1.1”. Jak widać dane rozdzielone są średnikami. Do rozdzielania ciągów na tablicę służy funkcja explode(). Jako pierwszy parametr trzeba do niej podać znak lub dłuższy ciąg który oddziela kolejne pola, jako drugi ciąg do rozdzielenia. Opcjonalnie można podać trzeci argument, który oznacza maksymalną liczbę pól – jeśli jest ich więcej niż ta liczba, to ostatnie pole będzie zawierało wszystkie pozostałe pola. Funkcja zwraca tablicę zawierającą kolejne pola.

<?php

$dane = "12/11/2000;19:23:33;Netscape Navigator;192.168.1.1";
$tablica = explode(";", $dane);

?>

            

Jest także rozszerzona wersja funkcji explode: split(). Różni się ona tym, że zamiast prostego ciągu znaków rozdzielających pola, akceptuje ona wyrażenia regularne (co to jest wyrażenie regularne mniej więcej wyjaśniono w rozdziale dotyczącyn ciągów).

Czasem potrzebne jest działanie w drugą stronę: złącznie pól tablicy w jeden ciąg, w którym pola oddzielone są jakimś znakiem (lub kilkoma). Do tego służy funkcja implode(). Jako pierwszy parametr podawany jest ciąg za pomocą którego „sklejane” są elementy tablicy, a jako drugi właśnie tablica do posklejania. Zwracany jest ciąg zawierający posklejane elementy. Jako przykład zastosowania może posłużyć właśnie zapisywanie danych o użytkowniku w aplikacji licznika odwiedzin – tablica zawiera dane o odwiedzającym, a potrzebny jest ciąg pooddzielany średnikami.

<?php

$dane = implode(";", $tablica);

?>